donderdag 21 april 2011 | 08:44 | Laatst bijgewerkt op: donderdag 21 april 2011 | 08:50

Het uitzicht vanaf de 25 meter hoge brandtoren op de Kalmthoutse Heide is indrukwekkend. Bos en heide strekken zich uit tot aan de horizon. In het noordwesten zorgt de Brabantse Wal voor een zachte glooiing in het landschap, in de tegenovergestelde richting prikken Belgische torenspitsen gaatjes in de hemel. Het gefluit van tientallen vogels en een zacht, zomers briesje maken het plaatje compleet.

Welkom op de werkplek van Rudy van Gool, medewerker van Grenspark De Zoom - Kalmthoutse Heide. Hij tuurt vanaf hier in zijn eentje acht uur per dag over drieduizend hectare natuur. Wanneer er ergens op de heide of in het bos brand uitbreekt, is Van Gool, of een van zijn zeven collega's met wie hij het werk afwisselt, de eerste die het opmerkt.

Plassen doet hij in een blikje, krant, gsm en radio moeten de eenzaamheid verdrijven. En nu is het lekker weer, maar er zijn ook dagen geweest dat plotselinge, hevige onweersbuien hem halsoverkop zijn toren uitjoegen.

"Soms vraag je je tijdens die lange uren wel eens af wat je in vredesnaam aan het doen bent. Deze dagen is dat anders. Nu is het echt gevaarlijk en moet je alert zijn."

Dat het risico op een brand momenteel zo groot is, komt voornamelijk door één plantje: het pijpenstrootje. "Natuurlijk speelt ook mee dat het warm en droog is, maar dat plantje, dat overal op de heide groeit, is de belangrijkste factor", vertelt Veerle Mees van het Vlaamse Agentschap voor Natuur en Bos, dat is ondergebracht in het educatief centrum bij de Kalmthoutse toegangspoort tot het gebied. "Het pijpenstrootje begint pas over enkele weken te bloeien. Wat er nu nog ligt, is allemaal oud, dor materiaal van vorig jaar. Dat is zeer brandbaar."

En dus is het oppassen geblazen. Mees: "Twee keer per dag krijgen we de resultaten binnen van een weerstation in Deurne. Zelf voeren we ook metingen uit, waarbij we onder andere kijken naar de droogte van het materiaal. Dat wordt vastgesteld door de elektrische geleidbaarheid van een houtje te meten."

Op basis daarvan wordt de alarmfase bepaald. Iedere fase schrijft voor hoeveel uren de brandtoren bemand moet zijn en hoeveel boswachters en brandweermannen er op de grond moeten patrouilleren. Sinds maandag geldt de alarmfase oranje, maar deze wordt, vertelt Mees, in de komende dagen waarschijnlijk verhoogd naar de hoogste fase, alarmfase rood. "Het blijft droog en we verwachten rond Pasen veel extra bezoekers. Ook dat is een factor die meeweegt."

Want bij vrijwel alle natuurbranden blijken mensen achteraf de oorzaak. Door onoplettendheid of, vaker, door brandstichting. Zoals bij de laatste brand vorig jaar, waarbij 8,5 hectare in rook opging (zie kader).

Er is daarom wel eens geëxperimenteerd met het sluiten van het park tijdens risicovolle periodes. "Maar daar werd al snel van afgezien", zegt Mees. "Je stelt er een hoop mensen mee teleur die er niet in kunnen en degenen die echt kwaad willen hou je er bovendien niet mee tegen", zegt Mees.

Daarom worden de bezoekers door Van Gool vanaf zijn toren goed in de gaten gehouden. "Met de verrekijker kun je het goed volgen. En zodra er ergens rook te zien is, grijp ik de telefoon."

Dat contact met andere uitkijkpunten is van groot belang. Door vanuit twee punten een lijn te trekken, kan de exacte locatie van de brand worden vastgesteld. Van Gool: "Want in welke richting de brand is, zie je natuurlijk wel. Veel moeilijker is om te bepalen hoe ver het van je vandaan is. We hebben nog een uitkijkpost op de brandweerkazerne van Wuustwezel. Daarmee is het deel richting België goed gedekt. Bij het deel in de richting van Nederland is dat anders. Doordat de toren bij Ossendrecht jaren terug is afgebroken, is het daar moeilijker om de locatie van een brand vast te stellen. Die situatie is dus niet ideaal."

Bron: BndeStem