Onweer
Jaarlijks worden in ons land “slechts” enkele mensen gedood door blikseminslag. Veel minder dan in het verkeer of door verdrinking en dergelijke. Niettemin boezemt dit natuurgeweld veel angst in. Onweer veroorzaakt wel relatief veel materiële schade.

Wat is onweer
Onweer is het verschijnsel van een of meer elektrische ontladingen in de atmosfeer. Onweersbuien ontstaan in een instabiele atmosfeer, waarin warme en koude, droge en vochtige lucht met elkaar in aanraking komen. De knal bij de bliksemflits ontstaat doordat de lucht binnen het pad van de vonk sterk verhit wordt en uitzet. De snelle en plotselinge uitzetting van de lucht veroorzaakt een flinke schokgolf die hoorbaar is als donder.


Afstand tot de bliksem
Om te bepalen hoe ver de bliksem verwijderd is, kan men het aantal seconden tellen tussen het zien van de bliksem en het horen van de donder. Dit aantal gedeeld door drie is ongeveer de afstand in kilometers. Elke drie seconden betekent namelijk een afstand van ongeveer één kilometer, omdat het geluid met een snelheid van 343 meter per seconde gaat en het licht je (bijna) meteen bereikt.

Het hoogste punt
Vrijwel alle dingen geleiden stroom beter dan lucht dat doet. Daarom zal de bliksem bij voorkeur via bijvoorbeeld bomen en hoge gebouwen stromen. Ook ijzeren hekwerken zijn goede geleiders. De blikseminslag veroorzaakt echter ook een gevaar door het potentiaalverschil in de grond. Alle geleidende voorwerpen, zoals een metalen hek maar ook een menselijk lichaam, nemen de stroom uit de grond op en geven hem verderop weer af, doordat ze beter geleiden dan de grond zelf. Als vuistregel geldt dat de bliksem door een hoog object wordt "aangetrokken" in een gebied met een straal van ca. 1/3 van de hoogte van het object. In een woestijn zal de bliksem het laagste punt opzoeken. Het zand is namelijk een zeer goede isolator, en de bliksem zal dus het punt opzoeken waar zo min mogelijk zand hoeft te worden doorkruist om bij het grondwater te komen. Tenslotte kan een ontlading met name in de buurt van antennes grote gevolgen hebben. Antennes staan vaak op of bij het hoogste punt, zijn vaak geaard en vormen zo een potentieel inslagpunt. Maar ook een ontlading in de nabijheid kan in de antenne en antenneleiding enorme stromen induceren. Via de antenneleiding kan alle aangesloten apparatuur, alsmede het 230V-lichtnet (via de netvoeding) voor een groot aantal beschadigde apparaten zorgen.

Wat te doen bij onweer

• Ga binnenshuis, u bent daar redelijk veilig. Sluit ramen en deuren.
  
  
• Trek stekkers van electrische apparaten uit het stopcontact. Haal de telefoonstekker en
  cai-kabel uit uw apparaten.
  
  
• Gebruik geen water, ga dus niet douchen en/of baden. Dit kan wel wanneer u zeker weet dat er een inwendige bliksembeveiliging in uw huis aanwezig is.
  
  
• Ga niet liggen op, en blijf uit de buurt van uw waterbed. Deze is meestal aangesloten met een transformator, aangesloten op een electrische installatie.
  
  
• Blijf uit de buurt van uw open haard. Het rookkanaal is een open verbinding met het dak en daarop aanwezige schoorsteen op dakkap, meestal het hoogste punt van het huis.
  
  
• Bent u buiten en niet in de gelegenheid om binnenhuis te gaan schuil dan in een metalen auto met gesloten dak, een metalen caravan kan ook.
  
  Doordat deze bij een blikseminslag fungeren als kooi van Faraday wordt de lading direct afgevoerd. De restlading die op de auto of caravan achterblijft is zo gering dat het na een inslag, zoals soms wordt beweerd, niet nodig is tegen een paaltje te rijden.
  
  
• Blijf uit de buurt van hoge bomen, lantaarnpalen, hekken, torens, hoogspanningsleidingen enzovoorts. Dit geldt ook voor metalen voorwerpen als tentstokken, fietsen, hengels e.d.
  
  
• Bent u aan het zwemmen ga dan zo snel mogelijk uit het water.
  
  
• Bent u varen leg dan zo snel mogelijk aan en zoek een veilig heenkomen aan wal. Bij een metalen afsluitbare boot bent u in de kajuit evt. wel veilig, maar de voorkeur gaat uit naar aanleggen.
  
  
• Als u in het bos bent, zoek dan een laag groepje bomen in het laagste deel van het terrein. Nooit onder een alleenstaande boom gaan staan. Ook beuken trekken, in tegenstelling tot wat sommige volkswijsheden en weerrijmpjes beweren, de bliksem wel degelijk aan.
  
  
• Als u in open veld wordt overvallen: ga gehurkt op uw tenen zitten, sla de armen om de knieën, het hoofd zo laag mogelijk, de handen over de oren en de voeten tegen elkaar.
  Ga nooit plat op de grond liggen!
  

Als u in een alleenstaand huis woont of in het hoogste gebouw van de omgeving kunt u ook bliksemafleiders installeren.

|